ढलेको रूख र मेरो स्मृति

१.
शताब्दीदेखि उभिएको एउटा रुख
गर्ल्याम्म ढल्यो ! ¬
गुँडहरू भत्किए
चराचुरुङ्गीहरू—छरपस्ट भए
शीतल ताप्नेहरु
थकाइ मार्नेहरु ,
चकित भए—निन्याउरो मन पारेर झोक्राए
रुख, अव इतिहास भयो ।

२,
रुख भनेको
जराहरू स्वतन्त्र भएर फैलिनु हो
हाँगाहरू फाटेर अस्तित्व ताक्नु हो
पातहरू, मुनाहरू बग्रेल्ती हुनु हो
रुख भनेको गुँडहरू हुनु हो
चराचुरुङ्गीको बास / निवास हुनु हो
रुख भनेको सियाँलको केन्द्र हुनु हो
थकाइ मेट्नेहरुको नियमितता हुनु हो
रुख भनेको अनेक हो, अनेकको आस्था र विश्वास हो
तर त्यो रुख त्यस्तो थिएन ।

३,
शदियौ वर्षदेखि उभिएको रुख ढल्यो
हाँगा, जरा र मुनाहरु अस्तित्वहीन भए
त्यहाँका चरा, वचेरा र सियाँल ताप्नेहरु स्तब्ध भए
ठप्प भए
समयको गतिमा आफै प्रश्न उठ्यो
उनले चिच्याए र भने–
“हाँगा, जरा र मुनाहरुको छुट्टै अस्तित्व हुन्छ कि ?
हामी भ्रममात्र बोकेर हिडेका छौ ?
हो हामी – त्यस रुखका हाँगा हौ / जरा हौ / पात र मुना हौ
त्यस रुखका गुँड हौ / चरा – चुरुङ्गी हौ
रुख त ढलिसक्यो
तर हामी ढलेको रुखको जरा र हाँगा भएर
बाँच्ने बाध्यतामा छौ
बाध्यता भनेकै शायद यस्तै हुन्छ
संसार भनेकै शायद यस्तै हुन्छ
ढलेको रुखको हाँगा र जरालाई बाँच्न असम्भव हुन्छ
तर हाँगामा जरा रोपेर / जरामा मुना पलाउने शक्ति रोपेर
यस असम्भवलाई सम्भव बनाउने
केवल हामीसँग बाध्यता छ ” ।
अरूले तिनको विलापलाई मात्र कल्पना भने –
र हो पनि
क्रम भनिएको समयको बगरमा उभिएर
ढलेको रुखको अतीत स्मृतिमा तानेर
हामी उजाड रुखको पीडाबाट मुक्त भएका छौ
अलिकति भएपनि स्वच्छन्द हाँसो हास्न पाएका छौ।
२०६५ आषाढ

विषय-सूची